Czasownik i jego pytania
edutapia.pl
„Czytasz, piszesz czy rysujesz. Smażysz, pieczesz czy gotujesz- Czasownika to dotyczy, to co robisz tu się liczy”. Ahh ten fascynujący i piękny język polski. Bogactwo wyrazów, związków, części mowy i wszystkiego co z nimi związane: pytania, odmiany, liczby czy rodzaje to tylko niektóre z podstawowych rzeczy, które trzeba znać. Dziś zajmiemy się czasownikami.
Tak więc, czasownik odpowiada na jakie pytania? Otóż ta odmienna część mowy odpowiada na pytania: co robi? Co robiła? Co będzie robił? Lub co się z nim dzieje? Co się z nią działo? Co będzie się z nim działo? Teoretycznie na tym można byłoby zakończyć rozważania na temat czasownika, ale na szczęście tylko teoretycznie. Wiemy już na jakie pytania odpowiada ta część mowy, ale nie wiemy czym ona właściwie jest.
Czasownik to jedna z pięciu odmiennych części mowy, która opisuje czynności wykonywane przez ludzi, maszyny, narzędzia oraz stany w jakich się one znajdują. Prosty podział czasowników wygląda następująco:
- czynnościowe (czytać, pisać, biegać, skakać itp.)
- stanowe, statyczne (stać, siedzieć, spać, leżeć itp.)
- posiłkowe w których wyróżniamy 4 rodzaje.
Odmiana czasownika:
W języku polskim czasownik odmieniamy przez:
- osoby i liczby:
liczba pojedyncza- ja, ty, on, ona, ono
liczba mnoga- my, wy- oni/one - czasy:
czas przeszły – co było kiedyś
czas teraźniejszy- co jest obecnie
czas przyszły- co będzie działo się za dzień, miesiąc, rok itp - rodzaje:
liczba pojedyncza- rodzaj męski, żeński, nijaki
liczba mnoga- rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy - tryby:
tryb przypuszczający- używany gdy mówimy o przypuszczeniach, nauczyłbym się, zrobiłbym coś, poszedłbym gdzieś
tryb orzekający- mówimy o czynnościach, które odbyły się w przeszłości, wydarzyły się teraz bądź wydarzą w przyszłości
tryb rozkazujący – tym trybem wyrażamy swoje prośby rozkazy i życzenia - strony:
strona bierna – informuje najpierw o obiekcie, np. Urlop został wykorzystany przez pracownika.
strona czynna- informuje najpierw o wykonawcy, np. Pracownik wykorzystał urlop.
strona zwrotna – informacja o czynności kierowanej na samego siebie, np. Kasia maluje się.
Dodatkowo w języku polskim występują czasowniki, które są zakończone literą -ć i nazywamy je bezokolicznikami, czyli wyrazy w formie bezosobowej. Czasowniki mogą być również dokonane i niedokonane. Innymi słowy: czasowniki dokonane to takie, które wskazują, iż dana czynność została rozpoczęta i zakończona bądź zostanie zakończona, np. Jutro odrobię ostatnie zadanie z matematyki. Z kolei czasowniki niedokonane zawiera informację o trwaniu danej czynności ale nie sygnalizuje nam czy ta czynność jest zakończona lub czy będzie zakończona, np. Jutro będę pisać wypracowanie.
To teraz szybka powtórka: czasownik odpowiada na jakie pytania? Co robi, co się dzieje. Łatwo to zapamiętać korzystając z wierszyka „Co kto robi, co się dzieje? Czasowniki: śpiewa, dnieje”.
Najnowsze komentarze